چیپست مادربرد چیست؟ نقش چیپست در سیستم کامپیوتر

چیپست مادربرد در واقع قلب تپنده ایه که همه‌ی قطعات سخت افزاری رو به هم متصل می‌کنه. برخلاف CPU که کار اصلیش پردازش داده‌هاست، چیپست وظیفه مدیریت ارتباط بین اجزای مختلف مثل رم، کارت گرافیک، حافظه SSD و سایر پورت‌ها رو داره.

در واقع اگر مادربرد رو مثل یک شهر تصور کنیم، چیپست مثل شهرداریه که تعیین می‌کنه چطوری خیابون ها به هم وصل بشن، کی حق عبور داره، چقدر ترافیک رد بشه، و کجا می‌تونید توسعه بدید.

چیپست مادربرد چه قابلیت هایی رو مشخص می‌کنه؟

• نوع و نسل پشتیبانی شده از PCIe

• حداکثر تعداد پورت USB

• امکان استفاده از چند GPU

• پشتیبانی از NVMe

• قابلیت اورکلاک CPU یا رم

• تعداد کانال‌های رم و سرعت پشتیبانی‌شده

دسته بندی چیپست های اینتل Intel

اینتل چیپست ها رو با حروف Z، B، H، W، Q معرفی می‌کنه. هر کدوم مناسب یه رده کاربر خاصه.

Z-Series: گزینه حرفه ای ها و گیمرها

مثال‌ها: Z790، Z690، Z590

اگر دنبال نهایت قدرت، اورکلاک و پشتیبانی از جدیدترین تکنولوژی‌ها هستید، سری Z گزینه‌ی اصلی شماست. این چیپست‌ها به طور کامل از اورکلاک CPUهای سری K و رم DDR4/DDR5 پشتیبانی می‌کنن و برای کسانی که به دنبال ساخت یک سیستم گیمینگ یا تدوین حرفه‌ای هستن، ایده‌آلن.

ویژگی‌ها:

• پشتیبانی کامل از اورکلاک

• PCIe نسل 4 یا 5

• پورت‌های USB نسل بالا

• امکان RAID و چند GPU

برای چه کسانی خوبه؟
گیمرهای حرفه‌ای، اورکلاکرها، تدوین‌گران و تولیدکنندگان محتوا.

B-Series: تعادل بین قیمت و عملکرد

مثال‌ها: B760، B660، B550

چیپست‌های سری B بیشتر برای کاربرهای معمولی و نیمه‌حرفه‌ای ساخته شدن. اکثر آن‌ها پشتیبانی از اورکلاک CPU رو ندارن، ولی بعضی مدل‌ها مثل B660 یا B550 از اورکلاک رم پشتیبانی می‌کنن.

ویژگی‌ها:

• قیمت مناسب

• پشتیبانی از اکثر قطعات مدرن

• پورت‌های کافی برای نیاز روزمره

• طراحی مناسب برای گیمینگ اقتصادی

برای چه کسانی خوبه؟
کاربران خانگی، گیمرهای نیمه‌حرفه‌ای، کسانی که می‌خوان بودجه‌شون رو مدیریت کنن.

H-Series: برای مصارف ساده و اقتصادی

مثال‌ها: H610، H670

سری H مخصوص کارهای اداری و ساده‌ست. نه خبری از اورکلاک هست، نه از PCIe نسل بالا. اما برای سیستم‌هایی که کارهای سبک انجام می‌دن، کاملاً کفایت می‌کنه.

ویژگی‌ها:

• پشتیبانی پایه از پردازنده و رم

• پورت‌ها و اسلات‌های کمتر

• بدون پشتیبانی از اورکلاک

مناسب برای:
دفاتر اداری، دانش‌آموزان، استفاده خانگی ساده

Q-Series و W-Series: مخصوص بیزینس و ورک استیشن ها

Q-Series: بیشتر برای سازمان‌ها و کامپیوترهای شرکتی طراحی شده و قابلیت‌هایی مثل vPro داره.

W-Series: مثل W680 برای پردازنده‌های Xeon ساخته شده و برای ایستگاه‌های کاری کاربرد داره.

دسته بندی چیپست های AMD

AMD هم مثل اینتل، چیپست‌هاشو به سه دسته اصلی تقسیم کرده: X، B و A. البته مدل‌های خاصی مثل WRX و TRX هم برای سیستم‌های حرفه‌ای در نظر گرفته شدن.

X-Series: بالارده و فول امکانات

مثال‌ها: X670E، X670، X570

سری X قوی‌ترین چیپست‌های AMD هستن. برای سیستم‌های گیمینگ و حرفه‌ای طراحی شدن و از تمام تکنولوژی‌های جدید مثل PCIe 5.0 و DDR5 پشتیبانی می‌کنن.

ویژگی‌ها:

• پشتیبانی کامل از اورکلاک

• تعداد بالای پورت USB و M.2

• پشتیبانی از چند GPU

• پایداری بالا برای کار مداوم

B-Series: اقتصادی با قابلیت ارتقاء

مثال‌ها: B650، B550

چیپست‌های B تعادل خوبی بین امکانات و قیمت دارن. برخلاف اینتل، بسیاری از مدل‌های AMD B-Series از اورکلاک پشتیبانی می‌کنن.

ویژگی‌ها:

• پشتیبانی از PCIe 4 و بعضاً 5

• قیمت مناسب

• مناسب گیمینگ میان‌رده

A-Series: اقتصادی و ساده

مثال: A520

پایین‌رده‌ترین چیپست AMD که برای مصارف خیلی ساده طراحی شده. از اورکلاک پشتیبانی نمی‌کنه و پورت‌ها هم محدوده.

WRX/TRX-Series: غول های مخصوص پردازنده های Threadripper

مثال‌ها: WRX80، TRX40

این چیپست‌ها برای پردازنده‌های ورک‌استیشنی طراحی شدن و بیشتر در سرورها و کامپیوترهای صنعتی استفاده می‌شن.

تفاوت چیپست Z790 با B760

یکی از رایج ترین سوالات کاربران. تفاوت اصلی در پشتیبانی از اورکلاک و امکانات بیشتر مثل تعداد خطوط PCIe، درگاه‌های USB، و قابلیت‌های RAID و چند GPU هست. اگر پردازنده سری K دارید و می‌خواید نهایت استفاده رو ببرید، Z790 انتخاب بهتریه.

رم DDR5 روی B660 نصب میشه؟

بله، اگر مادربرد شما DDR5 رو پشتیبانی کنه و چیپست B660 داشته باشه، مشکلی برای استفاده از DDR5 نیست.

مادربرد بدون چیپست قابل استفاده است؟

خیر، چیپست یکی از پایه‌های اصلی عملکرد مادربرده و بدون اون امکان برقراری ارتباط بین قطعات نیست.

آیا میشه با چیپست H610 کارت گرافیک RTX 4070 استفاده کرد؟

از نظر نصب فیزیکی بله، ولی ممکنه توان و پهنای باند لازم برای عملکرد کامل کارت رو نداشته باشه.

تفاوت VRM و چیپست مادربرد چیه؟

چیپست به ارتباط بین قطعات مربوط میشه، ولی VRM بخشیه که ولتاژ مورد نیاز CPU رو تنظیم می‌کنه. اگر اهل اورکلاک هستید، هر دو بخش مهم هستن.

جدول کامل مقایسه چیپست ها

جمع بندی نهایی: کدوم چیپست مناسب شماست؟

• اگر یه سیستم فول برای گیمینگ یا تدوین می‌خواید:
  Intel Z790 یا AMD X670E

• اگر دنبال عملکرد خوب با هزینه منطقی هستید:
  Intel B760 یا AMD B650

• اگر سیستم ساده یا اداری می‌خواید:
  Intel H610 یا AMD A520

همچنین شما می‌توانید در سایت VERSUS مشخصات و قیمت به روز انواع مادربردها و عملکردشون رو مشاهده کنید و دید بهتری برای خرید مادربرد خود داشته باشید.