راهنمای جامع خرید پاور کامپیوتر (Power Supply)

پاور کامپیوتر چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

پاور یا منبع تغذیه کامپیوتر، یکی از مهم‌ترین قطعات سخت‌افزاری در هر سیستم کامپیوتری است. وظیفه اصلی پاور، تبدیل برق شهری (AC) به برق قابل استفاده برای قطعات داخلی سیستم (DC) است. اما این فقط یک بخش از ماجراست.

پاور خوب باید توان خروجی پایدار و ایمنی بالا داشته باشد. یعنی نه تنها برق را منتقل کند، بلکه آن را کنترل و تنظیم هم کند. به عنوان مثال اگر ولتاژ برق شهری نوسان داشته باشد، پاور باید بتواند این نوسان را تا حدی خنثی کند تا به قطعات حساس مثل CPU یا کارت گرافیک آسیب نرسد.

عبارت سرچ‌زیرو پیشنهادی: آیا پاور روی عملکرد سیستم تاثیر دارد؟
بله، قطعاتی مثل کارت گرافیک و پردازنده برای عملکرد پایدار نیاز به توان دقیق و ثابت دارند. اگر پاور نتواند این توان را فراهم کند، ممکن است سیستم شما در زمان پردازش سنگین خاموش شود یا حتی به مرور زمان آسیب ببیند.

توان مصرفی و وات واقعی در پاور به چه معناست؟

وقتی پاور می‌خرید، اولین عددی که توجه شما را جلب می‌کند “توان” یا همان وات (Watt) آن است. اما چیزی که باید بدانید این است که وات اسمی (Peak Power) با وات واقعی (Real Power) متفاوت است.

بعضی از پاورها مخصوصاً مدل‌های بی‌کیفیت، وات اسمی بالایی دارند ولی توان واقعی بسیار کمتر از آنچه ادعا شده ارائه می‌دهند. مثلاً ممکن است روی جعبه بنویسند 600 وات، ولی در عمل فقط 350 وات توان پایدار ارائه دهند.

چگونه وات واقعی را تشخیص دهیم؟

• بررسی گواهی 80 PLUS (در بخش بعدی توضیح داده می‌شود)

• مطالعه مشخصات ریل +12V

• بررسی نقد و بررسی‌های کاربران و وب‌سایت‌های تخصصی

گواهی 80 PLUS چیست و چه کاربردی دارد؟

گواهی 80 PLUS نشان‌دهنده‌ی بهره‌وری پاور است. این گواهی نشان می‌دهد که پاور چقدر از انرژی ورودی را بدون هدر رفت به خروجی تبدیل می‌کند.
مثلاً پاور با گواهی 80 PLUS Bronze در حالت 50٪ بار، بیش از 85٪ بازدهی دارد.

انواع گواهی 80 PLUS:

• White: پایین‌ترین سطح

• Bronze: حداقل استاندارد مناسب برای سیستم‌های میان‌رده

• Silver: بهره‌وری بهتر نسبت به برنز

• Gold: مناسب برای گیمرها و کاربران حرفه‌ای

• Platinum: برای سیستم‌های ورک‌استیشن، رندرینگ یا دیتاسنترها

• Titanium: بالاترین سطح و برای کاربردهای بسیار حساس

آیا پاور 80 PLUS Gold واقعا ارزشش را دارد؟

اگر سیستم گیمینگ یا حرفه‌ای دارید، بله. در بلند مدت پاورهای گلد و بالاتر هم عمر بیشتری دارند و هم مصرف برق کمتری نسبت به برنز یا پایین‌تر دارند، پس صرفه جویی بلندمدتی در هزینه ی برق خواهید داشت.

انواع پاور کامپیوتر: ماژولار، نیمه‌ماژولار و غیرماژولار

یکی دیگر از فاکتورهای مهم در انتخاب پاور، نوع کابل‌کشی آن است.

• پاور غیرماژولار (Non-Modular):
  تمام کابل‌ها به صورت ثابت به پاور وصل شده‌اند. مناسب برای کیس‌های اقتصادی ولی مدیریت کابل‌کشی در آن سخت است.

• پاور نیمه‌ماژولار (Semi-Modular):
  کابل‌های اصلی مثل 24 پین و 8 پین CPU ثابت هستند، ولی بقیه کابل‌ها جداشدنی هستند. تعادل خوبی بین مدیریت کابل و قیمت ایجاد می‌کند.

• پاور ماژولار (Fully Modular):
  تمام کابل‌ها جداشدنی‌اند و فقط کابل‌هایی که نیاز دارید وصل می‌کنید. بهترین انتخاب برای سیستم‌های گیمینگ، حرفه‌ای و اسمبل تمیز.

چگونه توان مناسب برای سیستم خود را محاسبه کنیم؟

برای محاسبه توان موردنیاز، ابتدا باید لیست قطعات سیستم خود را داشته باشید:

• پردازنده (CPU)

• کارت گرافیک (GPU)

• تعداد رم‌ها

• تعداد هارد و SSD

• فن‌ها و خنک‌کننده‌ها

سپس با استفاده از سایت‌هایی مثل OuterVision PSU Calculator، می‌توانید وات مورد نیاز را تخمین بزنید.

نکته: همیشه 20 تا 30 درصد توان بیشتر در نظر بگیرید تا در آینده برای ارتقا سیستم مشکلی نداشته باشید.

 آیا پاور 750 وات برای RTX 4070 کافی است؟
بله، در بیشتر موارد 750 وات برای سیستم با RTX 4070 و یک CPU میان‌رده یا بالا‌رده کافی است. البته باید کیفیت پاور هم در نظر گرفته شود.

تأثیر کیفیت پاور بر سلامت قطعات سیستم

خیلی ها در هنگام بستن سیستم، بودجه بیشتری برای کارت گرافیک یا پردازنده کنار می‌گذارند و پاور را باقیمانده پول می‌خرند. این یکی از رایج‌ترین اشتباه‌هاست! کیفیت پاور، مستقیماً بر سلامت، عملکرد و عمر مفید سایر قطعات سیستم تأثیر می‌گذارد.

یک پاور بی‌کیفیت ممکن است:

• ولتاژ ناپایدار ارائه دهد که موجب ریست شدن یا خاموشی ناگهانی سیستم می‌شود.

• در هنگام بارهای سنگین، توان لازم را تامین نکند و باعث آسیب به کارت گرافیک یا مادربرد شود.

• به دلیل نبودن محافظ‌های داخلی مناسب، در صورت نوسان برق، خطر سوختن قطعات را بالا ببرد.

پاور خوب، مثل بیمه برای سیستم شماست.

آیا پاور باعث خرابی هارد می‌شود؟

بله، اگر پاور نوسانات شدید یا ولتاژهای ناپایدار بدهد، ممکن است هارد یا SSD شما به مرور زمان دچار بدسکتور یا خرابی‌های سخت‌افزاری شود. مخصوصاً هاردهای مکانیکی (HDD) نسبت به این موضوع حساس‌تر هستند.

نکاتی مهم برای انتخاب پاور مناسب گیمینگ

اگر گیمر هستید، باید دقت ویژه‌ای در انتخاب پاور داشته باشید، چون کارت گرافیک‌ها در شرایط لود سنگین (مثل اجرای بازی AAA با رزولوشن بالا) برق زیادی می‌طلبند. در این بخش به نکاتی اشاره می‌کنیم که باید هنگام خرید پاور برای سیستم گیمینگ رعایت شود:

• توان کافی متناسب با GPU و CPU: به خصوص برای کارت‌هایی مثل RTX 4060 Ti به بالا، حتما پاوری انتخاب کنید که حداقل 650 تا 750 وات توان پایدار ارائه دهد.

• داشتن گواهی 80 PLUS (ترجیحاً Gold به بالا) برای راندمان بهتر و خنک‌تر ماندن پاور

• دارای کانکتورهای کافی PCIe برای کارت گرافیک‌های مدرن

• خنک‌کننده سایلنت و فن با کیفیت برای جلوگیری از نویز و افزایش عمر پاور

• ترکیب کامل محافظ‌های ایمنی مثل OVP، UVP، OCP، SCP و…

پاراگراف سرچ‌زیرو پیشنهادی:
کدوم پاور برای سیستم با RTX 3060 مناسبه؟
پاورهای 550 تا 650 وات با گواهی 80 PLUS Bronze یا Gold گزینه‌های مناسبی هستند. اگر پردازنده‌ی پرمصرف یا قطعات زیادی دارید، 650 وات انتخاب بهتریه.

تفاوت پاورهای برنزی، نقره‌ای، طلایی و پلاتینیومی

گواهی‌های رنگی روی پاورها فقط تبلیغات نیستند. این گواهی‌ها نشان‌دهنده‌ی راندمان انرژی (Efficiency) هستند. به زبان ساده، چقدر از برق ورودی بدون هدررفت به قطعات شما می‌رسد.

هر چقدر راندمان بیشتر باشد:

• گرمای کمتری تولید می‌شود

• برق کمتری هدر می‌رود

• سیستم پایدارتر و خنک‌تر می‌ماند

آیا پاور برنزی برای بازی مناسبه؟
اگر بودجه محدوده، پاور برنزی با برند معتبر می‌تونه انتخاب خوبی باشه. ولی اگر کارت گرافیک رده‌بالا دارید، بهتره به سراغ Gold یا بالاتر برید.

برندهای معتبر پاور در بازار ایران

در بازار ایران، پاورها از برندهای مختلفی در دسترس هستند. بعضی‌ها کیفیت بالا و پشتیبانی خوب دارند، بعضی‌ها هم صرفاً وات بالای تبلیغاتی بدون کارایی واقعی ارائه می‌دهند. در اینجا برندهایی رو معرفی می‌کنیم که امتحان خودشون رو پس دادن:

برندهای مطرح و قابل اعتماد:

• Green (گرین) – برند ایرانی با کیفیت قابل قبول در سری‌های GP و مدل‌های با گواهی Gold

• Cooler Master – برند جهانی با مدل‌های متنوع از Bronze تا Platinum

• Corsair – مدل‌های سری RM، RMx و SF کیفیت بسیار خوبی دارند

• Seasonic – یکی از باکیفیت‌ترین برندهای پاور در دنیا

• Asus ROG – مدل‌های گیمینگ حرفه‌ای، البته با قیمت بالا

• EVGA – مدل‌های SuperNOVA بسیار پرطرفدارند

• Thermaltake – برند باسابقه با تنوع بالا

برندهای متوسط ولی قابل قبول:

• DeepCool، FSP، Gigabyte، XPG، Antec

پاور ایرانی خوبه یا خارجی؟

برندهایی مثل گرین اگر مدل مناسب انتخاب بشه، برای بیشتر سیستم‌ها کفایت می‌کنن. ولی برای سیستم‌های پرقدرت یا گیمینگ بهتره سراغ برندهای جهانی مثل Corsair یا Seasonic برید.

سوالات پر تکرار درباره پاور کامپیوتر

پاور کامپیوتر چند سال عمر می‌کنه؟

اگر از برند معتبر باشه و شرایط کاری خوبی داشته باشه، عمر مفید پاور بین ۵ تا ۱۰ ساله. البته هرچقدر بار مصرف کمتر باشه، پاور بیشتر عمر می‌کنه.

اگه پاور سیستم ضعیف باشه چی میشه؟

اولین علامت، ریست شدن یا خاموشی ناگهانی در هنگام اجرای بازی‌ها یا پردازش سنگینه. در بلندمدت ممکنه قطعات آسیب ببینن یا کلاً سیستم روشن نشه.

آیا استفاده از پاور دست دوم خطرناکه؟

بله، چون داخل پاور قطعات الکترونیکی‌ای هستن که به مرور خاصیتشون رو از دست می‌دن. پاور دست‌دوم حتی اگر ظاهر خوبی داشته باشه، ممکنه توی بار سنگین آسیب بزنه.

پاور کامپیوتر رو چطوری تمیز کنیم؟

با دمنده یا کمپرسور هوا، در حالی که سیستم خاموش و کابل برق جدا شده باشه. هیچ‌وقت با دستمال خیس یا الکل وارد محیط پاور نشید.

چطور بفهمیم پاور سیستممون کافیه یا نه؟

از سایت‌های PSU Calculator استفاده کن. اگر سیستم توی فشار (مثلاً گیم یا رندر) خاموش میشه یا فن پاور صدای زیاد میده، ممکنه پاورت ضعیف باشه.