آموزش نصب تمامی قطعات روی مادربرد
چرا نصب صحیح قطعات روی مادربرد اهمیت دارد؟
نصب قطعات روی مادربرد برای اسمبل یک سیستم کامپیوتری، یکی از مراحل حساس و هیجان‌انگیز است. در این راهنما به‌صورت کامل، مرحله به مرحله و با توضیحات تخصصی اما قابل‌فهم، تمامی قطعاتی که روی مادربرد نصب می‌شوند را آموزش می‌دهیم.
نصب اشتباه هر قطعه، می‌تواند منجر به آسیب سخت‌افزاری یا عدم عملکرد صحیح سیستم شود. همچنین دانستن ترتیب و اصول نصب، هم باعث افزایش عمر قطعات می‌شود و هم روند اسمبل کردن را سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کند.
آماده سازی محیط کار
قبل از هرچیز باید فضای کار خود را آماده کنید:
سطح ضد الکتریسیته ساکن: بهترین گزینه میز چوبی یا ضد الکتریسیته است. از فرش یا سطح پلاستیکی خودداری کنید.
دستبند آنتی استاتیک: اگر دارید حتما ببندید.
وسایل مورد نیاز: پیچ‌گوشتی چهارسو، خمیر سیلیکون، دم‌باریک، دستمال بدون پرز.
نصب CPU (پردازنده) روی سوکت مادربرد
تشخیص نوع سوکت
قبل از خرید یا نصب CPU، باید مطمئن شوید پردازنده و مادربرد شما با هم سازگارند:
Intel: سوکت‌های LGA 1200، 1700، 1151 و…
AMD: سوکت‌های AM4، AM5 و TR4 برای مدل‌های رایزن و تردریپر.
باز کردن سوکت
گیره فلزی کنار سوکت را به آرامی بالا بزنید.
در صورت وجود درپوش محافظ، آن را بردارید.
نصب CPU
پردازنده را با دقت بردارید (فقط از لبه‌ها).
نشان مثلث طلایی روی گوشه پردازنده را با مثلث سوکت تراز کنید.
آن را بدون فشار، داخل سوکت قرار دهید.
گیره را با آرامش ببندید.
نصب خنک کننده CPU (کولر پردازنده)
خنک کننده پیشفرض (BOX)
اکثر پردازنده‌ها یک کولر همراه دارند که نصب ساده‌ای دارد. فقط کافی است آن را روی سوکت قرار دهید و پایه‌ها را با فشار کمی قفل کنید.
خنک کننده حرفه ای یا واترکولینگ
در این حالت باید موارد زیر را انجام دهید:
اعمال یک لایه خمیر سیلیکون در مرکز CPU
محکم‌کردن براکت کولر روی مادربرد با پیچ
در کولرهای واترکولینگ، نصب رادیاتور روی کیس
نکته: هرگز خنک‌کننده را بدون خمیر سیلیکون نصب نکنید چون باعث داغ‌شدن CPU می‌شود.
نصب رم روی مادربرد
نحوه قرارگیری صحیح رم:
در سیستم‌های دو کاناله، از اسلات دوم و چهارم استفاده کنید (یا طبق دفترچه مادربرد).
رم را از بالا با فشار کنترل‌شده به داخل اسلات فشار دهید تا کلیک کند و گیره‌ها قفل شوند.
توجه: در زمان نصب رم، مطمئن شوید که کلید برش در پایین رم با شیار اسلات هماهنگ باشد.
در بخش قبل یاد گرفتیم چگونه CPU، خنک‌کننده و رم را نصب کنیم. حالا نوبت به قطعات کلیدی دیگر می‌رسد که مستقیماً روی مادربرد یا با مادربرد در ارتباط هستند.
نصب کارت گرافیک (GPU)
انتخاب صحیح اسلات PCIe
کارت گرافیک باید در اسلات PCIe x16 نصب شود که معمولاً اولین (و نزدیک‌ترین) اسلات به CPU است.
نحوه نصب:
گیره فلزی اسلات را باز کنید.
پورت‌های خروجی گرافیکی را تنظیم کرده و کارت را دقیق در اسلات قرار دهید.
با فشار یکنواخت و کنترل‌شده، کارت را تا شنیدن صدای کلیک داخل اسلات فشار دهید.
حال با پیچ، براکت فلزی کارت را به کیس ببندید.
نکته مهم: اگر از کارت‌های قدرتمند مثل RTX 3080 یا RX 7900 استفاده می‌کنید، توصیه می‌شود از پایه نگهدارنده GPU (Anti-sag) استفاده کنید تا فشار به مادربرد وارد نشود.
نصب درایو ذخیره سازی (SSD یا HDD)
نصب SSD M.2
پیچ نگهدارنده اسلات M.2 را باز کنید.
SSD را با زاویه حدود ۳۰ درجه در اسلات قرار دهید.
آن را به سمت پایین فشار دهید و پیچ را ببندید.
نصب SSD یا HDD با کابل SATA
درایو را داخل براکت کیس قرار دهید و پیچ کنید.
کابل SATA را از مادربرد به درایو وصل کنید.
کابل برق SATA را از پاور به درایو متصل کنید.
نکته: در صورتی که هم SSD M.2 و هم SATA دارید، برخی مادربردها ممکن است یک اسلات SATA را غیرفعال کنند. حتما دفترچه راهنمای مادربرد را بررسی کنید.
اتصال کابل های پاور و پنل
کابل برق مادربرد (24 پین ATX)
این کابل ضخیم‌ترین کابل پاور است.
آن را در سوکت ۲۴ پین کنار رم‌ها وصل کنید تا کاملاً جا بیفتد.
کابل برق CPU (8 پین یا 4+4 پین EPS)
معمولاً در بالای مادربرد قرار دارد.
در سیستم‌های رده‌بالا، ممکن است دو کابل 8 پین لازم باشد.
کابل برق کارت گرافیک (6 یا 8 پین یا 12VHPWR)
در کارت‌های گرافیک میان‌رده و بالا، کابل برق PCIe ضروری است.
کارت‌های جدیدتر مانند RTX 40 با کابل‌های 12VHPWR به پاور متصل می‌شوند.
اتصال کابل های پنل جلویی کیس
کابل های مورد نیاز:
Power SW: برای روشن/خاموش‌کردن
Reset SW: دکمه ریست کیس
HDD LED: نشانگر فعالیت درایو
Power LED: نشانگر روشن بودن سیستم
USB 2.0 و USB 3.0: برای پورت‌های جلویی
HD Audio: برای جک هدفون و میکروفون جلویی
بهتر است قبل از نصب کامل مادربرد در کیس، این کابل‌ها را متصل کنید چون فضا محدود است.
اولین بوت سیستم
بعد از بستن کیس و اتصال مانیتور و برق، سیستم را روشن کنید. اگر همه چیز به‌درستی نصب شده باشد، تصویر روی مانیتور ظاهر می‌شود و وارد BIOS خواهید شد.
علائم اولین بوت موفق:
تصویر مادربرد یا لوگوی برند روی صفحه
چرخش فن‌های CPU، گرافیک و کیس
چراغ وضعیت DRAM، CPU، VGA یا BOOT روی مادربرد (در صورت داشتن Q-LED)
در این مرحله می‌توانید تنظیمات اولیه BIOS را انجام دهید و سپس اقدام به نصب سیستم‌عامل کنید.
بعد از اینکه همه قطعات سخت‌افزاری رو نصب کردیم و سیستم با موفقیت بوت شد، حالا وقتشه که سیستم‌عامل (اکثرا ویندوز) رو نصب کنیم. این مرحله خیلی مهمه چون همه چی از اینجا شروع میشه؛ اگر درست انجامش بدی، کامپیوترت روون و بدون مشکل کار می‌کنه.
آماده سازی فلش برای نصب ویندوز
چه چیزهایی نیاز داریم؟
یک فلش مموری ۸ گیگابایتی یا بیشتر
فایل ISO ویندوز ۱۰ یا ویندوز ۱۱ (نسخه رسمی)
نرم‌افزار Rufus یا Media Creation Tool برای بوتیبل‌کردن فلش
مراحل ساخت فلش بوتیبل با Rufus:
نرم‌افزار Rufus رو باز کن.
فلش رو انتخاب کن.
فایل ISO ویندوز رو انتخاب کن.
در قسمت Partition scheme گزینه GPT رو انتخاب کن (برای مادربردهای UEFI).
روی Start کلیک کن.
بعد از چند دقیقه، فلش بوتیبل آماده است.
ورود به BIOS و تنظیمات بوت
کامپیوترت رو روشن کن و بلافاصله دکمه Del یا F2 رو بزن تا وارد BIOS بشی.
حالا باید این کارها رو انجام بدی:
از تب Boot، اولویت بوت رو روی فلش قرار بده.
Secure Boot رو غیرفعال کن.
اگر سیستم قدیمیه و UEFI نداره، Legacy Boot رو فعال کن.
بعدش تغییرات رو ذخیره کن (معمولاً با کلید F10) و ری‌استارت کن.
نصب ویندوز مرحله به مرحله
وقتی سیستم با فلش بوت شد:
زبان و کیبورد رو انتخاب کن.
روی Install Now بزن.
اگر سریال نداری، روی “I don’t have a product key” کلیک کن.
نسخه ویندوز مورد نظر رو انتخاب کن (مثلاً Pro).
گزینه Custom (advanced) رو بزن.
پارتیشن‌بندی هارد یا SSD:
اگر SSD نو داری:
پارتیشن‌های قبلی رو پاک کن.
روی فضای خالی کلیک کن و Next رو بزن. خود ویندوز پارتیشن‌هارو ایجاد می‌کنه.
اگر SSD قبلاً استفاده شده:
فقط پارتیشنی که می‌خوای ویندوز روش نصب شه رو انتخاب کن.
منتظر بمون تا نصب تموم بشه. سیستم چند بار ریست میشه.
تنظیمات اولیه بعد از نصب
بعد از نصب ویندوز:
یک نام برای کامپیوتر وارد کن.
اگر خواستی، وارد حساب مایکروسافت شو یا از حساب آفلاین استفاده کن.
تنظیمات حریم خصوصی رو مطابق سلیقه خودت انجام بده.
ویندوز بالا میاد و آماده استفاده میشه
نصب درایورها
درایورها باعث می‌شن قطعات سخت‌افزاریت به‌درستی کار کنن. اینا مهم‌ترین درایورهایی هستن که باید نصب بشن:
چیپ‌ست مادربرد: از سایت رسمی سازنده مادربرد
درایور کارت گرافیک: از سایت AMD یا NVIDIA
درایور کارت صدا، شبکه و بلوتوث
درایورهای USB 3.0/3.1
ابزارهایی برای نصب راحت تر:
Driver Booster یا Snappy Driver Installer: برای نصب خودکار
یا استفاده از دیسک/USB درایور همراه مادربرد
فعالسازی ویندوز و نصب نرم افزارهای ضروری
اگر لایسنس قانونی داری، ویندوز رو فعال کن. در غیر این صورت، از نسخه آزمایشی هم می‌تونی فعلاً استفاده کنی.
نرم افزارهای اولیه پیشنهادی:
Google Chrome یا Firefox
WinRAR
Microsoft Office یا LibreOffice
VLC Player
نرم‌افزار آنتی‌ویروس یا Windows Defender
Steam یا Epic برای گیمرا
آپدیت ویندوز و گرفتن بکاپ اولیه
به تنظیمات ویندوز برو و از قسمت Update & Security، سیستم رو به آخرین نسخه آپدیت کن. همچنین از ویندوز بکاپ بگیر تا اگر مشکلی پیش اومد، بتونی سریعاً برگردی به حالت سالم.
جمع بندی
با نصب صحیح ویندوز و درایورها، حالا سیستم شما آماده استفاده است. نصب سیستم‌عامل ممکنه برای بعضیا استرس‌زا باشه، ولی اگر قدم‌به‌قدم و با دقت پیش بری، خیلی راحت و بی‌دردسر انجام میشه.
